Πρόκειται για την θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού. Ο καταρράκτης είναι η πιο συχνή αιτία μείωσης της όρασης .Η πιο συνήθης αιτία είναι η φυσιολογική γήρανση του φακού η οποία προκαλεί μεταβολές στις πρωτείνες του και κατ’ επέκταση στην διαφάνεια του ( γεροντικός καταρράκτης ).Παλαιότερα αυτό συνέβαινε σε ηλικίες πάνω από τα 70-75 χρόνια. Σήμερα το βλέπουμε και σε πολύ νεώτερες ηλικίες. Γι’ αυτό έχουν ενοχοποιηθεί η αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία, η διατροφή κ.α. Καταρράκτη μπορεί να προκαλέσουν και άλλα παθολογικά αίτια, όπως τραύματα, φλεγμονές του οφθαλμού, μακρόχρονη χρήση κορτιζόνης, σακχαρώδης διαβήτης κ.α.(δευτερογενής καταρράκτης). Καταρράκτης μπορεί να εμφανιστεί και σε νεογέννητα βρέφη (συγγενής καταρράκτης) οφειλόμενος κυρίως σε μολύνσεις της μητέρας από διάφορους ιούς και μικρόβια κατά την κύηση. Είναι κατάσταση που θέλει άμεση χειρουργική αντιμετώπιση διότι σε αντίθετη περίπτωση το βρέφος κινδυνεύει με βαθειά αμβλυωπία.

Ένα από τα πρώτα συμπτώματα του καταρράκτη είναι η σταδιακή μείωση της ποιότητας της όρασης (μείωση της ευαισθησίας της αντίθεσης, αλλοίωση των χρωμάτων) και σε πιο προχωρημένες καταστάσεις θολή όραση που μπορεί να φτάσει μέχρι την απλή αντίληψη φωτός. Αντίθετα ενώ μειώνεται σταδιακά η μακρινή όραση σε πολλές περιπτώσεις βελτιώνεται προσωρινά η κοντινή όραση. Αν λοιπόν κάποιος πρεσβύωπας αρχίζει να διαβάζει χωρίς τα γυαλιά του, αυτό είναι μία σαφής ένδειξη εξέλιξης καταρράκτη.