Η ξηροφθαλμία είναι ίσως η πιο συχνή και συγχρόνως ενοχλητική πάθηση που προσβάλει σήμερα τα μάτια. Με τον όρο ξηροφθαλμία εννοούμε την μείωση της φυσιολογικής υγρασίας της επιφάνειας του ματιού που μπορεί να οφείλεται είτε στην μειωμένη παραγωγή των δακρύων ή στην κακή ποιότητα τους που έχει σαν αποτέλεσμα την γρήγορη εξάτμιση τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις η σαφής αιτία δεν είναι γνωστή, έχει βρεθεί όμως ότι παίζει ρόλο η ηλικία, το φύλο(πιο συχνή σε γυναίκες), η λήψη ορμονών όπως αντισυλληπτικών, ανοσολογικά και αυτοάνοσα νοσήματα(όπως σύνδρομο Sjogren), υπερβολική χρήση Ηλεκτρονικού υπολογιστή, κατάχρηση φακών επαφής , χρόνια σμηγματορροϊκή βλεφαρίτιδα. Οι οφθαλμολογικές επεμβάσεις και κυρίως οι διαθλαστικές( PRK –LASIK) και λιγότερο η εγχείρηση καταρράκτη μπορεί να προκαλέσουν για κάποιο διάστημα ήπια ή σοβαρότερη ξηροφθαλμία. Προϋπάρχουσα ξηροφθαλμία πρέπει να εκτιμηθεί σχολαστικά ώστε να αντιμετωπισθεί στο βαθμό που είναι δυνατόν.

Τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας είναι κυρίως η αίσθηση ξένου σώματος στα μάτια, τσούξιμο, κάψιμο, ερυθρότητα του επιπεφυκότα, μερικές φορές θάμπωμα της όρασης και καμιά φορά το παράδοξο να έχουμε δακρύρροια(αντιδραστική λόγω ερεθισμού του κερατοειδή). Σε προχωρημένες και παραμελημένες περιπτώσεις μπορεί να έχουμε την εμφάνιση κερατίτιδας. Το δάκρυ είναι η φυσιολογική ασπίδα προστασίας του κερατοειδή στους εξωτερικούς ερεθιστικούς παράγοντες, έτσι κάθε διαταραχή της δακρυϊκής στιβάδας αφήνει εκτεθειμένο τον κερατοειδή σε εύκολους τραυματισμούς και μολύνσεις.

Η αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας πρέπει πρώτα απ’όλα να γίνεται αιτιολογικά. Εφ’όσον βρεθεί το αίτιο πρέπει να αντιμετωπισθεί πρωταρχικά αυτό. Π.χ. αν υπάρχει βλεφαρίτιδα πρέπει να γίνει θεραπεία αυτής με ζεστές κομπρέσες και καθαρισμό καθημερινά με ειδικά εμποτισμένα μαντηλάκια ή αφρό. Ανάλογα με την βαρύτητα της βλεφαρίτιδας μπορεί να χρειασθεί η εφαρμογή κολλυρίου αζιθρομυκίνης ή ακόμη και η λήψη αντιβίωσης από το στόμα. Στην περίπτωση του συνδρόμου Sjogren αντιμετωπίζεται το σύνδρομο με ειδική αγωγή από το στόμα(συνήθως Plaquenil). Σε όλες τις περιπτώσεις όμως ξηροφθαλμίας είναι απαραίτητη η συχνή χρήση τεχνητών δακρύων. Υπάρχουν πολλά είδη τεχνητά δάκρυα. Πιο είναι κατάλληλο για την κάθε περίπτωση θα ελεγχεί και θα αποφασισθεί από τον γιατρό. Πολλά τεχνητά δάκρυα περιέχουν υαλουρονικό νάτριο σε διάφορες συγκεντρώσεις , το οποίο έχει ευεργετική δράση στο επιθήλιο του κερατοειδούς. Σε βαριές περιπτώσεις ξηροφθαλμίας που οφείλεται σε μειωμένη παραγωγή δακρύων μπορεί να χρησιμοποιηθεί κολλύριο κυκλοσπορίνης 0,05% για διάστημα αρκετών μηνών ή και χρόνια. Τα συγκεκριμένο φάρμακο έχει αλλάξει σημαντικά την αντιμετώπιση των δύσκολων περιστατικών ξηροφθαλμίας. Μια άλλη απλή μέθοδος είναι η έμφραξη των δακρυϊκών σημείων με ειδικά βύσματα σιλικόνης ώστε να μένει στο μάτι όσο γίνεται περισσότερο από το παραγόμενο δάκρυ. Πολλές φορές η ξηροφθαλμία είναι χρόνια κατάσταση χωρίς να είναι δυνατή η πλήρης ίαση της. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η αντιμετώπιση είναι συμπτωματική και έχει σαν σκοπό την βελτίωση της ποιότητας της όρασης αλλά και της ποιότητας της ζωής των ασθενών. Σ’ όλες τις περιπτώσεις χρειάζεται υπομονή των ασθενών και επιμονή στη θεραπεία.